Spelling and Pronunciation

De Oekraïense spelling is gebaseerd op vier principes: fonetisch, morfologisch, historisch/traditioneel en symbolisch/ideografisch.

Volgens het fonetische principe worden de woorden gespeld zoals ze in de literaire taal worden uitgesproken: голова [holov`a] (hoofd), рука[ruk`a] (hand).

Het morfologische principe houdt in dat hetzelfde deel van het woord (stam, voorvoegsel, achtervoegsel, uitgang) in alle woorden hetzelfde wordt gespeld, ongeacht hun uitspraak: людство [`liutstvo] (mensheid), людський [`liuts'ky] (mens).

Het historische of traditionele principe betekent dat de woordspelling niet kan worden uitgelegd, dus je moet het gewoon uit je hoofd leren: ясний [`yasny] (duidelijk), кишеня [kysj`enia] (zak), клас [kl`as] (klasse).

Volgens het vierde principe moet je de betekenis van elk van de twee op elkaar lijkende woorden achterhalen om ze te kunnen onderscheiden, hoewel ze hetzelfde worden uitgesproken: компанія [komp`ania] (gezelschap) - кампанія [kamp`ania] (campagne).

Klinkers

Er zijn zes klinkerklanken: а, о, у, е, и, і die tien klinkerletters aangeven - а, о, у, е, и, і, ї, є, ю, я. Er zijn geen lange of korte klinkers te vinden.

In het proces van woordverandering en woordvorming wisselen de klinkerklanken elkaar af, en dit fenomeen wordt gradatie genoemd:

Regels	Voorbeelden
I.Klinkers о, е in een open lettergreep wisselen af met і in de gesloten lettergreep. 1. Er treedt klinkergradatie op: a. als het woord verandert; b. wanneer het woord wordt gevormd. 2. Gradatie komt niet voor : a) als de klank in de woorden voorkomt of daar afwezig is; b) in de groepen -ор-, -ер-, -ов- tussen medeklinkers; c) in de groepen oro-, -olo-, -ere-, -ele-; d) In de Genitief meervoud van de onzijdige zelfstandige naamwoorden eindigend op -ення.	Київ (Kyiv) - Києва (van Kyiv),сім (zeven) -семи (van de zeven) будова (structuur) - будівник (bouwer),село (dorp) - сільський (landelijk) день (dag) - дня (van de dag), кінець (einde) - кінця (van het einde) шовк (zijde) - шовку (van de zijde), вовк (wolf) - вовка (van de wolf) коловорот (draaikolk), шелест (geritsel) значень (van de betekenissen) (значення)
II. Klinkers е en о na ж, ч, ш, щ, дж, й: a. е gaat vooraf aan een zachte medeklinker en de lettergreep die bestaat uit е of и; b. о gaat vooraf aan een harde medeklinker en de lettergrepen met а, о, у, и	пшениця (tarwe), учень (student), черниця (non) бджола (bij), його (zijn) , шостий (de zesde)
III. Klinkergradatie in werkwoordstammen: a. о wordt in sommige werkwoorden afgewisseld met а , waardoor de betekenis verandert; b. e wordt afgewisseld met і in de stam van de werkwoorden van het perfectieve en imperfectieve aspect.	гонити (achtervolgen) - ганяти (rijden), котити (rollen) - качати (zwaaien) вигребти (iets laten uitkrassen) - вигрібати (uitkrassen), підмести (geveegd worden) - замітати (vegen)

Regels

Voorbeelden

I.Klinkers о, е in een open lettergreep wisselen af met і in de gesloten lettergreep.

1. Er treedt klinkergradatie op:

a. als het woord verandert;

b. wanneer het woord wordt gevormd.

2. Gradatie komt niet voor :

a) als de klank in de woorden voorkomt of daar afwezig is;

b) in de groepen -ор-, -ер-, -ов- tussen medeklinkers;

c) in de groepen oro-, -olo-, -ere-, -ele-;

d) In de Genitief meervoud van de onzijdige zelfstandige naamwoorden eindigend op -ення.

Київ (Kyiv) - Києва (van Kyiv),сім (zeven) -семи (van de zeven)

будова (structuur) - будівник (bouwer),село (dorp) - сільський (landelijk)

день (dag) - дня (van de dag), кінець (einde) - кінця (van het einde)

шовк (zijde) - шовку (van de zijde), вовк (wolf) - вовка (van de wolf)

коловорот (draaikolk), шелест (geritsel)

значень (van de betekenissen) (значення)

II. Klinkers е en о na ж, ч, ш, щ, дж, й:

a. е gaat vooraf aan een zachte medeklinker en de lettergreep die bestaat uit е of и;

b. о gaat vooraf aan een harde medeklinker en de lettergrepen met а, о, у, и

пшениця (tarwe), учень (student), черниця (non)

бджола (bij), його (zijn) , шостий (de zesde)

III. Klinkergradatie in werkwoordstammen:

a. о wordt in sommige werkwoorden afgewisseld met а , waardoor de betekenis verandert;

b. e wordt afgewisseld met і in de stam van de werkwoorden van het perfectieve en imperfectieve aspect.

гонити (achtervolgen) - ганяти (rijden), котити (rollen) - качати (zwaaien)

вигребти (iets laten uitkrassen) - вигрібати (uitkrassen),

підмести (geveegd worden) - замітати (vegen)

Medeklinkers

Medeklinkers worden gekenmerkt en geclassificeerd door de volgende kenmerken:

stem en geluid (werk van stembanden);
plaats van productie (actief spraakorgaan);
manier van produceren;
hardheid en zachtheid (palatalisatie);
nasalisatie.

Medeklinkers
Sonorant	Geluid		Hard	Zacht
Sonorant	Uitgesproken	Stemloos	Hard	Zacht
[в] [м] [н] [н’] [л] [л’] [р] [р’] [j]	[б] [д] [д’] [ґ] [ж] [з] [з’] [дж] [дз] [дз’]	[п] [т] [т’] [к] [ш] [с] [с’] [х] [ч] [ц] [ц’] [г] [ф]	[д] [т] [з] [с] [ц] [дз] [л] [н] [р] - [в] [м] [п] [б] [ф] [г] [ґ] [х] [к] [ж] [ч] [ш] [дж]	[д’] [т’] [з’] [с’] [ц’] [дз’] [л’] [н’] [р’] [j]

De zachtste is de klank [ j ] (letter й), dus die wordt altijd een zachte medeklinker genoemd. Andere medeklinkers worden in mindere mate verzacht, daarom worden ze verzacht genoemd. Deze omvatten: [д'], [т'], [з'], [с'], [ц'], [дз'], [н'], [л'], [р']. Daarnaast zijn er semi-verzachte medeklinkers voornamelijk vóór [ i ]: [б'], [п'], [в], [м'], [ф], [ж'], [ч'], [ш'], [дж'], [ґ'], [к'], [x'], [г'].

De meeste Oekraïense medeklinkers komen overeen met de Engelse. Twee medeklinkers - дж (dzh = j zoals in jam) en дз (dz zoals in dead zone) - hebben geen apart teken, dus worden ze aangeduid met twee letters. De medeklinkers щ, ц en ч bestaan uit twee klanken:

щ (shch) = ш + ч	щастя [shch`astia] (geluk)
ц (ts) = т + с	цілувати [tsiluv`aty] (kussen)
ч (ch) = т + ш	чарівний [charivn`y] (prachtig)

Verloop

Regels	Voorbeelden
I. Consonantverloop treedt op bij woordwisseling en woordvorming: *г - ж; к - ч; х - ш* a. in de Vocatief; b. bij woordvorming; c. in werkwoordelijke vormen. *г - з; ґ - дз; к - ц; х - с* a. In verbogen vormen van het zelfstandig naamwoord; b. bij woordvorming.	(jonge man) - юначе пастух (herder) - пастушка (herderin) колихати (zwaaien) - колишу (ik zwaai) книга (boek) - книзі (naar het boek) грек (Grieks) - Греція (Griekenland)
II. Gradatie in de werkwoordsstammen: *д - дж; ст - щ; зд - ждж; б - бл; з - ж; т - ч; с - ш; п - пл; м - мл; ф - фл; т - д; в - вл.* III. Gradatie in verschillende spraakdelen: *д - ж; т - ч*	Любити (liefhebben) - люблю (ik heb lief), висіти (hangen) - вишу (ik hang), їздити (rijden) - їжджу (ik rijd) Освіта (onderwijs) - освічений (opgeleid), правда (waarheid) - справжній (waar)

Regels

Voorbeelden

I. Consonantverloop treedt op bij woordwisseling en woordvorming:

г - ж; к - ч; х - ш

a. in de Vocatief;

b. bij woordvorming;

c. in werkwoordelijke vormen.

г - з; ґ - дз; к - ц; х - с

a. In verbogen vormen van het zelfstandig naamwoord;

b. bij woordvorming.

(jonge man) - юначе

пастух (herder) - пастушка (herderin)

колихати (zwaaien) - колишу (ik zwaai)

книга (boek) - книзі (naar het boek)

грек (Grieks) - Греція (Griekenland)

II. Gradatie in de werkwoordsstammen:

д - дж; ст - щ; зд - ждж; б - бл; з - ж; т - ч; с - ш; п - пл; м - мл; ф - фл; т - д; в - вл.

III. Gradatie in verschillende spraakdelen:

д - ж; т - ч

Любити (liefhebben) - люблю (ik heb lief), висіти (hangen) - вишу (ik hang), їздити (rijden) - їжджу (ik rijd)

Освіта (onderwijs) - освічений (opgeleid), правда (waarheid) - справжній (waar)

Om de zachtheid van de voorafgaande medeklinker aan te geven, wordt de letter ь (zacht teken) gebruikt: лінь [lin'] (luiheid), кінь [kin'] (paard). Het ь teken geeft geen geluid aan.

Aanduiding van zachtheid in geschreven woorden

Regels

Voorbeelden

De zachtheid van geluiden wordt meestal aangeduid met:

1. het zachte teken ь;;

2. de letters я, ю, є;

3. de letter i

навшпиньках [navshp`yn'kah] (op de tenen)

земля [zeml`ia] (land)

cвіт [sv`it] (wereld)

I. Plaats het zachte teken:

1. aan het einde van het woord en de lettergreep;

[д’], [т’], [з’], [с’], [ц’], [н’], [л’], [дз’]

2. na zachte medeklinkers in het midden van de lettergreep vóór o;

3. in woorden met de achtervoegsels -en-, -on-, -es-, -is-, -y-; -z-, -sk-, -ts-;

4. na zachte л voor de volgende medeklinker enz.

мідь [mid'] (koper), тінь [tin'] (schaduw) , кінець [kin`ets'] (einde)

сьогодні [s'oh`odni] (vandaag), льон [l'on] (linnen)

малесенький [mal`esen'ky] (piepklein), тонюсінький [ton`iusin'ky] (heel dun)

близький [blyz’k`y] (sluiten)

пальці [p`al'tsi] (vingers), їдальня [jid`al'nia] (kantine)

II. Plaats het zachte teken niet:

na б, п, в, м, ф; ж, дж, ч, ш;
aan het eind van de lettergreep of het woord naр;
na н voor ж, ч, ш, щ en voor de achtervoegsels -ств(о)-, -ськ(ий)- etc.

вісім [v`isim] (acht), ніж [nizh] (mes) , дощ [dosjtsj] (regen)

гіркий [hirk`yi] (zuur), секретар [sekret`ar] (secretaris)

кінчик [k`inchyk] (punt), менший [m`enshy] (kleiner)

Gebruik van een apostrof

Regels	Voorbeelden
Zet de apostrof voor *я, ю, є, ї* 1. In de Oekraïense woorden: a. na *б, п, в, м, ф* als ze niet voorafgegaan worden door andere medeklinkers (behalve р) die bij de woordstam horen; b. na de harde р; c. na *b, p, v, m, f, k, r* in eigennamen; d. na voorvoegsels en het eerste deel van samengestelde woorden die eindigen op een harde medeklinker.	кав'ярня [kav`jarnia] (koffieshop), м'ясо [m`jaso] (vlees) кур'єр [kur`jer] (bezorger) В'ячеслав [vjachesl`av] (Vjatsjeslav (de naam)), Прип'ять [Pr`ipyat'] (Pripyat, de stad) [pivjevr`opy] (half Europa)
2. In de leen-woorden: a. Na *б, п, в, м, ф, г, к, х, ж, ч, ш, р* en voorvoegsels die eindigen op een medeklinker; b. Na een verkort partikel де en na het partikel о in de achternamen.	бар'єр [bar`jer] (barrière), інтерв'ю [interv`ju] (interview) д'Акоста [dak`osta] (d'Acosta), О'Генрі [oh`enri] (O.Henry)
Zet de apostrof niet: 1. Vóór *я, ю, є* in de Oekraïense woorden en in leenwoorden: a. na *б, п, в, м, ф* als de andere voorafgaande medeklinkers (behalve p) bij de stam horen; b. na *б, п, в, м, ф, ж, ч, ш, г, к, х, р* die zachte medeklinkers aanduiden. c. voor йо.	духмяний [dukhm`iany] (geurig), свято [sv`iato] (vakantie), цвях [tsv`iah] (nagel), maar черв'як [tcherv`jak] (worm) Гюго [hiuh`o] (Hugo), пюре [piur`e] (puree), буря [b`uria] (onweer) мільйон [mil`jon] (miljoen), серйозний [ser`jozny] (ernstig)

Regels

Voorbeelden

Zet de apostrof voor я, ю, є, ї

1. In de Oekraïense woorden:

a. na б, п, в, м, ф als ze niet voorafgegaan worden door andere medeklinkers (behalve р) die bij de woordstam horen;

b. na de harde р;

c. na b, p, v, m, f, k, r in eigennamen;

d. na voorvoegsels en het eerste deel van samengestelde woorden die eindigen op een harde medeklinker.

кав'ярня [kav`jarnia] (koffieshop), м'ясо [m`jaso] (vlees)

кур'єр [kur`jer] (bezorger)

В'ячеслав [vjachesl`av] (Vjatsjeslav (de naam)), Прип'ять [Pr`ipyat'] (Pripyat, de stad)

[pivjevr`opy] (half Europa)

2. In de leen-woorden:

a. Na б, п, в, м, ф, г, к, х, ж, ч, ш, р en voorvoegsels die eindigen op een medeklinker;

b. Na een verkort partikel де en na het partikel о in de achternamen.

бар'єр [bar`jer] (barrière), інтерв'ю [interv`ju] (interview)

д'Акоста [dak`osta] (d'Acosta), О'Генрі [oh`enri] (O.Henry)

Zet de apostrof niet:

1. Vóór я, ю, є in de Oekraïense woorden en in leenwoorden:

a. na б, п, в, м, ф als de andere voorafgaande medeklinkers (behalve p) bij de stam horen;

b. na б, п, в, м, ф, ж, ч, ш, г, к, х, р die zachte medeklinkers aanduiden.

c. voor йо.

духмяний [dukhm`iany] (geurig), свято [sv`iato] (vakantie), цвях [tsv`iah] (nagel), maar черв'як [tcherv`jak] (worm)

Гюго [hiuh`o] (Hugo), пюре [piur`e] (puree), буря [b`uria] (onweer)

мільйон [mil`jon] (miljoen), серйозний [ser`jozny] (ernstig)

Er is geen volledige overeenkomst tussen klanken en letters in de Oekraïense taal: je ziet meer letters geschreven worden, maar hoort er minder uitgesproken worden.

Er zijn woorden met verschillende betekenissen die hetzelfde gespeld worden maar anders klinken, bijvoorbeeld зАмок [z`amok] (kasteel) en замОк [zam`ok] (slot). De klemtoon van het woord verschuift naar de andere lettergreep, afhankelijk van de vorm van het woord:

стінА [stin`a] (een muur) - на стінІ [na stin`i] (op de muur)
стІни [st`iny] (de muren) - на стІнах [na st`inah] (op de muren).

Uitspraak

А а	jar
Б б	big
В в	very
Г г	house
Ґ ґ	give
Д д	dog
Е е	bed
Є є	yes
Ж ж	measure
З з	zoo
И и	image
І і	sea
Ї ї	yield
Й й	you
К к	cook
Л л	like
М м	mother
Н н	no
О о	long
П п	lip
Р р	rice (rollende R!)
С с	song
Т т	tool
У у	good
Ф ф	face
Х х	Richter
Ц ц	rats
Ч ч	cheese
Ш ш	shop
Щ щ	rush charge
Ь ь	(zacht teken)
Ю ю	you
Я я	Yahoo